اختلال وسواس که یکی از اختلالات شایع می باشد و اکثر مردم از این واژه استفاده میکنند .
اختلال وسواسی اجباری شامل افکار ناراحت کننده و تکرار شونده است که اصطلاحا وسواس گونه میگویند و بعد از آن اعمال جسمی یا ذهنی تکرارشونده و اجباری است که فرد بعد از انجام آن احساس راحتی و آرامش میکند .
این اختلال از گروه اختلالات اضطرابی است و وقتی که فرد دچار افکار ناراحت کننده و تکرار شونده میشود متعاقب آن دچار اضطراب نیز میگردد . تقریبا حدود ۲ درصد افراد جامعه به آن مبتلا هستند و حدود نیمی از این افراد ، علائم را در دوران کودکی و نوجوانی از خود بروز میدهد.
فرد مبتلا به وسواس دارای افکار و تصاویر یا اعمالی هست که نمیتواند آنها را کنترل کند . بعبارتی آمدن این افکار دست خود فرد نیست . داستان به اینصورت است که شروع وسواس عواملی مختلفی دارد . می تواند دلیل ارثی داشته باشد ، یا دلیل فیزیولوژیک ، یا به علت سبک تربیتی خانواده و یا … به هر دلیلی که اتفاق بیافتند شدت آن در ابتدا خیلی زیاد نیست و اگر بخواهیم بصورت روان مطرح کنیم شاید شبیه یک گلوله برفی کوچک است که وقتی پروبالش بدهیم بزرگ و بزرگتر میشود بصورتی که بعد از مدتی حجم زیادی را بخود اختصاص میدهد . یعنی در ابتدا کم بوده و بعد از اینکه به آن توجه میشود بیشتر میشود . بیمار وسواسی در ابتدا وقت کمی را به افکار تکرار شونده و ناراحت کننده اختصاص میداد . اما به مرور زمان باید وقت بیشتری رابصورت ناخودآگاه به این افکار اختصاص دهد و معمولا بیش از یک ساعت طول میکشد و زندگی روزانه فرد را مختل میکند . فرد مبتلا به وسواس میداند که این افکار و اندیشه ها نادرست هستند ، اما ته ذهنشان هم میترسند که نکند این افکار درست باشد و بنابرین به آن ادامه میدهند و از طرفی هم همچنان آزارشان میدهد و برای رهایی از این افکار ناراحت شونده دست به انجام کارهایی میزنند . در ابتدا با انجام این کارها احساس ارامش میکنند و بعبارتی یاد میگیرند که زمانی که این افکار به سراغشان آمد فلان کار را انجام بدهند تا احساس بهتری داشته باشند که البته این یک مسکن کوتاه مدت هست و بعد از مدتی همان رفتارهای تکرارکننده هم برایش ایجاد ناراحتی میکند ، چون خیلی از وقت روزانه را به این موضوع اختصاص میدهد ، بطوری که از انجام امور دیگر زندگی باز میماند.
برای تغییر این متن بر روی دکمه ویرایش کلیک کنید. لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.برای تغییر این متن بر روی دکمه ویرایش کلیک کنید. لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.
برای تغییر این متن بر روی دکمه ویرایش کلیک کنید. لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.
کلمه ی وسواس از آن دست کلماتی است که خیلی پرکاربرد است و خیلی از افراد از آن استفاده میکنند . مثلا اگر کسی تمیز باشد ، میگویند وسواسی است ، یکی دقت در کار داشته باشد ، میگویند وسواسی است ، اگر مقررات را رعایت کند ، میگویند وسواسی است . اما آیا واقعا به هر رفتاری میتوان گفت وسواس ؟ به راستی وسواس چیست و ما به چه رفتارهایی رفتاررا میگوئیم رفتار وسواسی ؟ علائم آن چیست ؟ و چه نشانه هایی دارد ؟ آیا درمان هم دارد ؟ ما قصد داریم در این مقاله به سوالات فوق به زبانی ساده پاسخ بدهیم . شما اگر تمایل دارید در این زمینه بیشتر اطلاعات بدست بیاورید با ما همراه باشید.
مسلما قبل از هر اقدامی باید بدانیم که وسواس چیست و چه نشانه هایی دارد ، دلایل آن چیست ، انواع آن چیست و … اختلال وسواس فکری – عملی یکی از ناتوان کننده ترین اختلال های اضطرابی است که با افکار تکرار شونده ، تکانه ، تصاویر اضطراب زا ، فعالیتهای رفتاری یا ذهنی که فرد وسواسی احساس میکند که باید با آداب و شرایط خاصی انجام شود تا اضطراب فرد پایین بیاید و ارامش نسبی پیدا کند در اختلال وسواسی فرد آگاهی دارد که افکار یا رفتارهایی که انجام میدهد غیر منطقی ست اما برای رهایی از اضطراب و ناراحتی آنرا انجام دهد هر چند که خودش هم از انجام آن راضی نباشد . اختلال وسواس در هر سنی ممکن است رخ دهد . و هم در زنان وجود دارد و هم در مردان ( که البته در زنان شایع تر است) هر رفتاری که تکراری باشد وسواسی نیست ، زمانی وسواسی است که زندگی فرد را مختل کند و هر کاری انجام میدهد که از شر وسواس خلاص شود باز بیشتر در دام وسواس خواهد افتاد . تصور کنید که افکار وسواسی یک گلوله برفی کوچک است که ما از آن احساس خوبی نداریم ، بعد برای اینکه احساس بهتری پیدا کنیم مثلا افکار خاصی را در ذهنمان پرورش میدهیم یا رفتار خاصی میکنیم تا حس بهتری پیدا کنیم . بعد مدتی بعد دوباره آن افکار به سراغ ما میاید و ما یادمان میاید که دفعه ی قبل که اینطوری شده بودم فلان کار را کردم ، پس دوباره برای اینکه باز از شر اضطراب و اون افکار خلاص شوم ، دوباره همان کار قبل را انجام میدهم و اینبار بیشتر انجام میدهم و بعد آرام میشویم و اتفاقی که میافتد این استکه یاد میگیریم منبعد هر زمان فکر مزاحمی داشتیم فلان کار را انجام بدهیم و هر بار بیشتر از دفعه ی قبل و اون گوله برفی کوچک همینطور بزرگ و بزرگ تر میشود بصورتی که در آخر یک بهمن بزرگ میشود که همه ی زندگی ما را تحت الشعاع خود قرار میدهد. فرد ساعات زیادی از روز را صرف انجام امور غیر منطقی انجام میدهد و به جایی میرسد که خودش از این موضوع خسته میشود و در نتیجه نیاز دارد که از یک کارشناس برای مشکل خود کمک دریافت نماید .
در علم روانشناسی افکار مزاحمی که در فرد اضطراب ایجاد میکند و تکرار شونده است و وادار به انجام اعمال و اداب ناخواسته میکند که آن هم تکرار شونده است و اعمال تکرار شونده اضطراب زدا و ارامش بخش است را وسواس میگویند. فردی که ب اختلال وسواس دارد نسبت به غیر منطقی بودن آن آگاه است اما نمیتواند خود را از شر افکار و اعمال وسواسی خلاص کند.
همانطورکه عنوان شد همه ی ما واژه وسواس را به کرات شنیده و استفاده کردیم . خیلی از ما این کلمه را در مورد شستشو ، تمیزی و مقرراتی بودن استفاده میکنیم . اما واقعا وسواس به همین چند مورد بسنده میشود . جواب منفی است . وسواس در معنای کلی به دو دسته تقسیم میشود : وسواس فکری و وسواس عملی .
عموما شامل ترس از آلودگی ، مواد سمی ، ترس از آسیب رساندن به خود و دیگران به دلیل بی احتیاطی یا ترس از انجام یک عمل غیرقابل قبول است . سایرنمونه های دیگر عدم تقارن یا دور انداختن اجسام و ترس های خرافاتی و … است . مانند اینکه فرد بسیار مذهبی میترسد که کفر بگوید یا همسری که میترسد همسر خود را بکشد که فرد فکر میکند این افکار غیرقابل کنترل به سراغش میاید . این افکار استرس زا و اضطراب آور هستند . نمونه هایی از آن مانند:
پیشنهاد می کنم برای اینکه بیشتر بداند اینجا را کلیک کنید
به آن رفتارهایی آیین مند هم میگویند . معمولا وسواس عملی بصورت رفتارهای آشکار مانند شستشوی طولانی مدت ، کنترل مکرر شیر گاز ، یا اعمال ذهنی مثل ذکر گفتن مثل ذکر گفتن و دعا کردن ، تکرار کلمات . که انواعی از قبیل احتکار کردن ، چیدن وسایل روی هم و … انجام میدهد . این افکار استرس زدا و اضطراب زدا هستند.
اختلال احتکار
وسواس پوست کنی
وسواس موکنی
بدریخت انگاری بدنی
فارغ از انواعی که بالا ذکر کردیم میتوانیم یک تقسیم بندی کلی از وسواس داشته باشیم:
در گذشته یک باوری وجود داشت که میگفتند هر کسی وسواس دارد ، خسیس هم هست . احتکار یعنی اینکه چیزها یا مواردی را جمع آوری کردن . اما وسواس احتکار یعنی چه ؟ فردی که مبتلا به این اختلال است قادر نیست که اموال و وسایل کهنه و فاقد ارزش خود را دور بیاندازد . این موضوع نه تنها در مورد وسایل خودش است که در مورد اموال و وسایل کهنه دیگران که بیرون گذاشتند نیز صدق میکند . بعضی از این افراد ممکن است در زمنیه خرج کردن هم مشکل داشته باشند و اصطلاح عامیانه ما خسیس هستند . اگر به آنها بگویید که فلان چیز را دور بیانداز میگوید که حیف است و اینکه شاید روزی به آن نیاز داشته باشم . این افراد هوش هیجانی پایینی دارند یعنی متوجه نیستند این کاری که انجام میدهند ، چه تاثیری روی اطرافیانشان دارد . این افراد به جای اینکه به افراد دلبستگی داشته باشد به اشیا دلبستگی دارند .
افراد مبتلا به این احتلال یا اصلا بینش به کارشان ندارند ، یا بینش نسبی دارند و یا بینش کامل دارند . افرادی که بینش ندارند باید تحت درمان انگیزشی قرار بگیرند .
فردی که مبتلا به وسواس پوست کنی است قادر به مهار وسوسه کندن پوست خود نیست . این افراد پوست بدن خود را میکنند به گونه ای که به خود آسیب میرساند . بارها تصمیم میگیرد که اینکار را نکند ، اما متاسفانه قادر به ترک این رفتار نیست .
اسن مشکل نباید ناشی از مصرف مواد مخدر مثل کوکائین باشد . کسانیکه کوکائین مصرف میکنند هم تصور میکنند که چیزی یا حشره ای روی پوستشان میخزد و حرکت میکند .
فردی که به وسواس موکنی مبتلا است ، قادر به مهار موکندن خود نیست . ممکن است بخشی از سرش خالی شده باشد . قبل از اینکه بخواهد مو بکند احساس ناراحتی شدیدی میکند و در نهایت به این خواسته اش تن میدهد که موی سر یا ابروی خود را بکند و بعد ازااینکار هم پشیمان خواهد شد . این وسواس در مردان شایع تر است .
فرد مبتلا به وسواس بدریخت انگاری بدنی به ظاهر بدنی خود خیلی گیر میدهد . فرد ظاهر بدنی طبیعی دارد و اگر ایرادی در ظاهرش دارد یک ایراد جزئی است . اما او این باور را دارد که بخشی از بدنش شرم آور است و در نتیجه ممکن است آن قسمت را مخفی کند یا آسیبی به آن برساند . این افراد بیشتر روی صورت خود حساس هستند این افراد مدام دست به عملهای جراحی میزنند تا تبوانند رضایت خود را کسب کنند . نمونه ای از آین افراد را میتوان مایکل جکسون را نام برد
اختلال وسواس دارای نشانه های هستند که زمانی که آن نشانه ها را داشته باشند میتوان تشخیص وسواس به آن داد . ولی خوب افراد باید به روانشناس مراجعه کنند تا تشخیص درست به آن داده شود . برای اینکه اطلاعات بیشتری در این مورد بدست بیاورید ما در زیر به چند نمونه از این علامت اشاره میکنیم تا با آگاهی که در این خصوص بدست میاورید ، بتوانید در صورت مشاهده این علائم با یک روانشناس مشورت نمایید .
البته که هنوز دلیل مشخص و صد در صدی برای ابتلا به وسواس وجود ندارد . اما عوامل و دلایلی این ابتلا را بیشتر میکند. مواردی که این شرایط را بیشتر میکند را نام میبریم.
برای درمان وسوس ابتدا باید تشخیص گذاری شود ، که البته باید توسط روانشناس انجام پذیرد .
همیشه وقتی علت یک اختلال دلیل فیزیولوژیکی داشته باشد ، یا علائم فیزیولوژیکی دارد ، دارو درمانی است . داروهایی که بعضی از آنها برای درمان افسردگی یا سایر اختلالات روانی نیز مورد استفاده قرار میگیرد .
رفتار درمانی به اندازه دارودرمانی موثر است و مطالعات نشان داده که نتایج رفتار درمانی بلند مدت است که میتواند سرپایی یا بستری شوند و رفتار درمانی صورت پذیرد . تکنیکهایی مثل حساسیت زدایی ، متوقف کردن افکار ، غرقه سازی و … .
رواندرمانی یکی دیگر از شیوهای موثر برای وسواس است که مورد استفاده قرار میگیرد . افراد وسواسی بعلت اینکه بینش درستی بابت رفتارو افکارشان ندارند و نمیتوانند از شر این افکار خلاص شوند با کمک رواندرمانی بخصوص درمان شناختی رفتاری میتوان کمک موثری به این افراد نمود .
خانواده درمانی هم معمولا در حمایت کردن از خانواده های افراد مبتلا به وسواس برای کاهش اختلافات خانوادگی مورد استفاده قرار میگیرد .
خلاصه کلام اینکه اختلال وسواس از هر نوعی که باشد ، بخصوص وسواس فکری – عملی که خیلی شایع است و بصورت یک طیف از کم به زیاد وجود دارد و اگر به موقع و زمانیکه شدت آن کم است تشخیص گذاری و درمان نشود ، ادامه دار خواهد بودو بیشتر خواهد شد . از طرفی فرد ممکن است که فکر کند که کاری به کار کسی ندارد و مشکل خودش است . اما فرد وسواسی اگر ازدواج کند ، هم در خانواده مشکل ایجاد میکند ، هم فرزندان وسواسی تربیت میکند و این چرخه همچنان ادامه پیدا خواهد کرد . بنابرین توصیه میکنیم چنانچه علائمی از این دست را مشاهده میکنید حتما با روانشناس در ارتباط باشید . کارشناسان ما میتوانند دراین خصوص با شما مشاوره داشته باشند . شما می توانید با ما مشورت نمایید .